این روزها همزمان با آغاز نمایشگاه کتاب تهران دوباره بحث قدیمی خالی ماندن سبد خرید خانوار از کتاب به موضوع قابل توجهی در جامعه تبدیل شده است. واقعیت این است که ملت ایران در مقاطع مختلفی در تاریخ به صورت مقطعی به کتاب خوانی گرایش پیدا کرده که زمانه ی حاضر متاسفانه در شمار آن مقاطع تاریخی نیست. این مساله را می توان از جنبه های مختلفی بررسی کرد و بی تردید شرایط اقتصادی و دغدغه های معیشتی مردم در سال های اخیر سهم عمده ای در بی رغبت شدن آنها به کتاب و کتاب خوانی داشته است. اما در کنار این مساله ضعف سیستم انتشار و معرفی کتاب را نیز در ایجاد بی رغبتی به کتاب خوانی نباید دست کم گرفت. بالا رفتن حجم تولید کتاب در کنار نقص مکانیزم های موجود برای ارزشیابی کتاب در فضای کنونی یکی از مهم ترین دلایلی است که مخاطب علاقه مند به کتاب را از کتاب خوانی منصرف کرده و یا او را به سوی گزینه های مطمئن و امتحان پس داده در فضای نشر سوق می دهد.
در این میانه نقش مطبوعات ، منتقدان و جوایز ادبی بیش از پیش اهمیت پیدا می کند. در واقع همکاری این مثلث طلایی تنها چاره ای است که برای فرار از این بحران پیش روی صنعت نشر ما قرار دارد. تلاش عمده ی همکاران ما در جایزه ی روزی روزگاری بر این است که تا سر حد امکان فضایی عادلانه و دموکراتیک فراهم آوریم تا در سایه ی آن امکانی برای مخاطب پدید آید که از میان آثار منتشر شده در یک سال دست به انتخاب بزند. بدیهی است که این هدف تنها زمانی حاصل می شود که مخاطب بتواند به سلامت نتایج این انتخاب مطمئن باشد. از همین رو جایزه ی روزی روزگاری از همان ابتدا بنای کار خود را بر شفاف سازی و قانونمند بودن مراحل انتخاب گذاشته است. انتشار اساسنامه ی مصوب هیات امنای جایزه و ارتباط مستمر با اصحاب رسانه ها از جمله تمهیداتی است که در این جهت توسط دبیرخانه ی جایزه به کار گرفته می شود.
در این دوره از جایزه با آن که تلاش بر این بوده است که در هر سه رشته ی اعلام شده یعنی رمان ، مجموعه داستان کوتاه و اثر داستانی غیر ایرانی تا پیش از برگزاری نمایشگاه کتاب فهرست نامزدهای نهایی داوران به جامعه معرفی شوند که این کار با همیاری همه ی دست اندرکاران جایزه در آستانه ی نمایشگاه محقق شد اما متاسفانه در رشته ی رمان ایرانی به دلایلی که به تفصیل در بیانیه ی دبیرخانه ی جایزه به آن اشاره شد امکان رقابت میان آثار به وجود نیامد. نگارنده به جد معتقد است که تولید رمان فارسی یکی از مهم ترین شاخص های سلامت فضای ادبی جامعه است و نقصانی که در این زمینه در سال گذشته پدید آمد می تواند برای جامعه ی فرهنگی ما عواقب زیان باری را در پی داشته باشد. متاسفانه در سالی که گذشت انتشار رمان فارسی با موانعی مواجه شد که آمار بسیار اسفباری در این حوزه بر جای گذاشت. انتشار تنها 22 عنوان رمان جدی در طول یک سال نقصانی جدی است که امکان انتخاب را از مخاطب حرفه ای سلب کرده و زیان هایی جدی به پیکر ادبیات ما وارد می کند . دبیرخانه ی جایزه صمیمانه امیدوار است که در سال پیش رو با حذف موانع و پدید آمدن امکان انتشار برای آثاری که در انتظار عرضه به بازار کتاب مانده اند این نقیصه رفع شود.
در انتها لازم می دانم تاکید کنم که نتایج یک جایزه ی ادبی تنها توصیه ای از جانب بخشی از نخبگان ادبیات به جامعه است و میزان مقبولیت آن در جامعه به میزان اعتمادی بستگی دارد که کتاب خوانان به آرای این بخش از نخبگان خود دارند. بنا براین با عنایت به تعدد جوایز ادبی در کشور می توان امیدوار بود که روزی هر سلیقه ای در جامعه ی ادبی ما صاحب جایزه ای باشد که به عنوان چراغی پیش روی علاقه مندان ادبیات عمل کند و به این ترتیب آثار با ارزش هر سال از برآیند نتایج همه ی جوایز معتبر سال شناخته شود. بی شک تا آن زمان جوایز ادبی موجود تمام تلاش خود را به کار خواهند بست که با انتخاب های عادلانه و منطقی پاسخگوی نیاز جامعه ی کتاب خوان کشور باشند.
در این میانه نقش مطبوعات ، منتقدان و جوایز ادبی بیش از پیش اهمیت پیدا می کند. در واقع همکاری این مثلث طلایی تنها چاره ای است که برای فرار از این بحران پیش روی صنعت نشر ما قرار دارد. تلاش عمده ی همکاران ما در جایزه ی روزی روزگاری بر این است که تا سر حد امکان فضایی عادلانه و دموکراتیک فراهم آوریم تا در سایه ی آن امکانی برای مخاطب پدید آید که از میان آثار منتشر شده در یک سال دست به انتخاب بزند. بدیهی است که این هدف تنها زمانی حاصل می شود که مخاطب بتواند به سلامت نتایج این انتخاب مطمئن باشد. از همین رو جایزه ی روزی روزگاری از همان ابتدا بنای کار خود را بر شفاف سازی و قانونمند بودن مراحل انتخاب گذاشته است. انتشار اساسنامه ی مصوب هیات امنای جایزه و ارتباط مستمر با اصحاب رسانه ها از جمله تمهیداتی است که در این جهت توسط دبیرخانه ی جایزه به کار گرفته می شود.
در این دوره از جایزه با آن که تلاش بر این بوده است که در هر سه رشته ی اعلام شده یعنی رمان ، مجموعه داستان کوتاه و اثر داستانی غیر ایرانی تا پیش از برگزاری نمایشگاه کتاب فهرست نامزدهای نهایی داوران به جامعه معرفی شوند که این کار با همیاری همه ی دست اندرکاران جایزه در آستانه ی نمایشگاه محقق شد اما متاسفانه در رشته ی رمان ایرانی به دلایلی که به تفصیل در بیانیه ی دبیرخانه ی جایزه به آن اشاره شد امکان رقابت میان آثار به وجود نیامد. نگارنده به جد معتقد است که تولید رمان فارسی یکی از مهم ترین شاخص های سلامت فضای ادبی جامعه است و نقصانی که در این زمینه در سال گذشته پدید آمد می تواند برای جامعه ی فرهنگی ما عواقب زیان باری را در پی داشته باشد. متاسفانه در سالی که گذشت انتشار رمان فارسی با موانعی مواجه شد که آمار بسیار اسفباری در این حوزه بر جای گذاشت. انتشار تنها 22 عنوان رمان جدی در طول یک سال نقصانی جدی است که امکان انتخاب را از مخاطب حرفه ای سلب کرده و زیان هایی جدی به پیکر ادبیات ما وارد می کند . دبیرخانه ی جایزه صمیمانه امیدوار است که در سال پیش رو با حذف موانع و پدید آمدن امکان انتشار برای آثاری که در انتظار عرضه به بازار کتاب مانده اند این نقیصه رفع شود.
در انتها لازم می دانم تاکید کنم که نتایج یک جایزه ی ادبی تنها توصیه ای از جانب بخشی از نخبگان ادبیات به جامعه است و میزان مقبولیت آن در جامعه به میزان اعتمادی بستگی دارد که کتاب خوانان به آرای این بخش از نخبگان خود دارند. بنا براین با عنایت به تعدد جوایز ادبی در کشور می توان امیدوار بود که روزی هر سلیقه ای در جامعه ی ادبی ما صاحب جایزه ای باشد که به عنوان چراغی پیش روی علاقه مندان ادبیات عمل کند و به این ترتیب آثار با ارزش هر سال از برآیند نتایج همه ی جوایز معتبر سال شناخته شود. بی شک تا آن زمان جوایز ادبی موجود تمام تلاش خود را به کار خواهند بست که با انتخاب های عادلانه و منطقی پاسخگوی نیاز جامعه ی کتاب خوان کشور باشند.
این یادداشت یکشنبه 15 اردیبهشت ماه 1387 در روزنامه ی اعتماد به چاپ رسید
No comments:
Post a Comment